عکس CBCT دندان چیست؟
عکس‌های رادیوگرافی بخش مهمی از فرایندهای درمانی را در شرایط کنونی تشکیل می‌دهد. نسل جدید از این تصاویر عکس‌های CBCT هستند. این عکس‌ها بدون به وجود آوردن تغییر در اندازه اجزا عکس مثل فک و لثه و دندانها اطلاعات مهمی را در اختیار متخصص می‌گذارد. در این مقاله از پیج دکتر متخصص دندانپزشک به بررسی این موضوع که عکس CBCT دندان چیست؟ و همه آنچه که شما باید در مورد این عکس بدانید می‌پردازیم پس در ادامه مطلب با بهترین دندانپزشک در تهران همراهمان باشید.
لینک مفید: کیست دندان
تعریف عکس CBCT دندان
عکس CBCT نوعی عکس رادیولوژی دندان است که به سی‌تی‌اسکن با یک پرتو مخروطی (Cone Beam CT scan) اشاره می‌کند. این تصویربرداری دیجیتال با استفاده از اشعه ایکس و اطلاعات اشعه ایکس پردازش‌شده به وسیله کامپیوتر، تصویری سه‌بعدی بسیار دقیق و با وضوح بالا از دندانها و فک با عنوان عکس CBCT ایجاد می‌کند.
عکس CBCT، در واقع جایگزینی عالی برای سی‌تی‌اسکن معمولی است و معمولاً پیش از برنامه‌ریزی جهت قراردادن ایمپلنت دندان و انجام بسیاری از تکنیک‌های ارتودنسی استفاده می‌شود.
لینک مفید: مراقبت بعد از کشیدن دندان
مزایای گرفتن عکس CBCT دندان چیست؟
گرفتن این عکس تخصصی مزایای زیادی دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- روش سی‌تی‌اسکن با پرتو مخروطی، میزان تشعشعات پراکنده را کاهش و در نتیجه تصاویری با کیفیت بهتر ارائه می‌دهد.
- این روش طیف گسترده‌ای از نماها و زوایا را ایجاد می‌کند که می‌توان آن‌ها را دست‌کاری کرد تا ارزیابی کامل‌تری ارائه شود.
- سی‌تی‌اسکن با پرتو مخروطی اطلاعات بیشتری نسبت به سی‌تی‌اسکن یا تصویربرداری با اشعه ایکس معمولی از دندان ارائه می‌دهد و امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای درمان را فراهم می‌کند.
- این نوع سی‌تی‌اسکن بدون درد، غیرتهاجمی و دقیق است.
- مزیت اصلی آن توانایی در تصویربرداری هم‌زمان از استخوان و بافت نرم است.
- بعد از انجام دادن این روش در بدن بیمار اثری از پرتو باقی نمی‌گدارد.
- به طور معمول اشعه ایکس استفاده شده در انجام آن عوارض جانبی فوری به وجود نمی‌آورد.
لینک مفید: آیا لمینت باعث پوسیدگی دندان می شود؟
عوارض جانبی عکس CBCT دندان چیست؟
اصولاً همه روش‌های تصویربرداری در کنار مزایای خود با خطرات یا عوارض ویژه‌ای همراه هستند، اسکن CBCT نیز از این امر مستثنا نیست.
- بنابر تجربه انجام دادن این روش برای تمامی افراد مناسب نیست. به همین سبب ضروری است پیش از هرنوع اقدام، دندانپزشک را از سابقه پزشکی خود مطلع نمایید.
- اگر باردار هستبد از قبل به متخصص اطلاع دهید.
- اگر مشکل حساسیت به پرتوها را دارید، به متخصص دندانپزشکی خود این موضوع را اطلاع دهید.
- به دلیل آنکه کودکان دارای حساسیت بیشتری به اشعه ایکس هستند، فقط وقتی که برای تشخیص لازم باشد باید سی‌تی‌اسکن انجام دهند. انجام دادن مکرر آن حتی برای بزرگسالان، به خاطر وجود خطر جهش در DNA و ایجاد بیماری سرطان به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
لینک مفید: بستن فاصله بین دندانها
نحوه آمادگی جهت انجام عکس CBCT دندان
اسکن CBCT به آمادگی خاصی نیاز ندارد. فقط مانند سی‌تی‌اسکن معمولی لازم است هر چیزی که می‌تواند در تصویربرداری اختلال ایجاد کند، از جمله اشیای فلزی مانند سنجاق‌سر، عینک و جواهرات را درآورید. در روز تصویربرداری یک لباس راحت بپوشید. اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید حتماً به دندانپزشک خود اطلاع دهید. در این شرایط ضروری است از محافظ سربی یا دیگر روش‌های تصویربرداری استفاده کرد.
تعیین وقت مشاوره
چگونگی گرفتن عکس CBCT دندان
تصویربرداری CBCT بدون درد است و باعث ایجاد ناراحتی خاصی نمی‌شود. ممکن است در حالت نشسته یا خوابیده از شما عکس گرفته شود. اکثر دستگاه‌ها یک تثبیت‌کننده دارند که نگهدارنده سر در جای خود است. معمولاً اپراتور دهان شما را به‌گونه‌ای قرار می‌دهد که ناحیه موردنظر در مرکز پرتو قرار گیرد.
پس از قرارگرفتن مناسب سر، اسکنر دستگاه یک چرخش کامل 360 درجه به دور سر می‌کند و در عین حال چندین عکس را از زوایای مختلف می‌گیرد که برای ایجاد یک تصویر سه‌بعدی بازسازی می‌شوند. ممکن است کل فرایند گرفتن عکس CBCT بین 15 تا 30 دقیقه به طول بیانجامد.
لینک مفید: تفاوت بلیچینگ و لمینت دندان
کاربردهای رایج عکس CBCT دندان چیست؟
رادیولوژی CBCT کاربردهای زیادی دارد و دندانپزشکان در شرایط مختلف و پیچیده از آن استفاده می‌کنند:
- مسیرهای عصبی
- توده استخوانی فک
- ساختار دهان
- بافت‌های نرم دهان و دندان
- استخوان فک بالا و پایین
- برنامه‌ریزی برای جراحی دندان‌های نهفته
- تشخیص اختلال مفصل گیجگاهی فکی
- تشخیص و درمان تومورهای فک، دهان و صورت
- تعیین کردن جهت دندان و ساختار استخوان فک
- مشخص کردن جای درد، بیماری دندان یا آسیب‌شناسی
- برنامه‌ریزی جهت انجام عمل ترمیمی
- تشخیص و درمان کانال ریشه پیچیده
- قراردادن دقیق ایمپلنت‌های دندانی
- ارزیابی فک، سینوس‌ها، کانال‌های عصبی و حفره بینی
- تجزیه‌وتحلیل سفالومتری
- ارزیابی موقعیت دندانها، ساختار استخوان، مفاصل فک و راه هوایی
- ارزیابی ارتودنسی سه‌بعدی
لینک مفید: روت پلنینگ و اسکیلینگ
تفاوت CT اسکن معمولی با عکس CBCT دندان چیست؟
معمولاً عکس CBCT از سی‌تی‌اسکن معمولی ایمن‌تر و سریع‌تر است. این مسئله به این دلیل است که شکل مخروطی پرتو اشعه ایکس باعث می‌شود که دوز تابش موردنیاز کمتر شود و زمان لازم برای اسکن فک نیز کاهش یابد.
CBCT دندان با CT معمولی تفاوت‌هایی دارد. در ادامه این تفاوت‌ها را بررسی می‌کنیم.
لینک مفید: مراحل رشد دندان در کودکان
· محدوده اشعه X
در روش سی‌بی‌سی تی از اشعه ایکس ضعیف‌تری استفاده می‌شود؛ زیرا اندازه ناحیه تابش اشعه کمتر از روش CT است.
· دقت در تصاویر
با این که در عکس سی‌بی‌سی تی از اشعه ایکس ضعیف‌تری استفاده می‌گردد، تصاویر باکیفیت‌تر و دقیق‌تر هستند. در این روش می‌توان از ساختارهای نرم و سخت به‌صورت هم‌زمان عکس گرفت. درحالی‌که در روش عکس‌برداری با اشعه ایکس معمولی از اشعه بیشتری استفاده می‌شود. برای همین هم عکس‌برداری از بافت‌های نرم با این روش بهتر است؛ اما در مجموع تصویر سی‌بی‌سی تی دقیق‌تر و باکیفیت‌تر است.
لینک مفید: اصطلاحات رایج دندانپزشکی
· زمان اجرای عکس‌برداری
زمان عکس‌برداری در روش سی‌بی‌سی تی بسیار کمتر از سی‌تی‌اسکن است.
· ایجاد صدا در زمان عکس‌برداری
دستگاه سی‌بی‌سی تی بی‌صدا است و عکس‌برداری را بدون ایجاد صداهای اضافی انجام می‌دهد. تنها صدایی که به گوش بیمار می‌رسد، صدای بوق هشدار اشعه است که می‌توان آن را نیز قطع نمود. این بی‌صدا بودن سبب مضطرب نشدن بیمار می‌شود.
لینک مفید: هزینه عصب کشی دندان 1403
· چندبعدی بودن عکس
عکس‌های سی‌بی‌سی تی سه‌بعدی هستند درحالی‌که عکس‌های CT معمولی دوبعدی هستند. در نهایت عرض استخوان لثه را با آن نمی‌توان اندازگیری کرد. این اندازه در ساخت ایمپلنت بسیار مهم است.
· وضعیت بیمار در زمان عکس‌برداری
در عکس‌برداری CTCB بیمار می‌تواند بنشیند یا بایستد درحالی‌که در سی‌تی‌اسکن معمولی بیمار باید حتماً در حالت خوابیده باشد.
· اندازه دستگاه
اندازه دستگاه سی‌بی‌سی تی از سی‌تی‌اسکن معمولی کوچک‌تر است.
· عمر فناوری
فناوری سی‌تی‌اسکن قدیمی بوده و در سال ۱۹۷۰ گسترش یافت. درحالی‌که سی تی سی بی جدیدتر است.
لینک مفید: بهترین دکتر کامپوزیت دندان
تفاوت عکس OPG و عکس CBCT دندان چیست؟
- عکس OPG یا عکس رادیولوژی دندان، در اصل یک روش تصویربرداری با اشعه ایکس استاندارد است. اما عکس CBCT نوعی روش سی‌تی‌اسکن دهان، دندان و فک است.
- اگرچه در هر دو روش از اشعه ایکس استفاده می‌شود؛ اما از نظر دز اشعه، مکانیسم عملکرد دستگاه تصویربرداری و دقت و وضوح تصویر نهایی تفاوت‌های بارزی با یکدیگر دارند.
- دز اشعه ایکس در روش OPG کمتر است و این مسئله باعث کاهش وضوح و دقت تصویر می‌شود.
- عکس OPG دوبعدی است، درحالی‌که عکس CBCT سه‌بعدی است.
- عکس CBCT می‌تواند هم‌زمان تصاویری از بافت نرم و استخوان را نمایش دهد، درحالی‌که تأکید عکس OPG نمایش ساختارهای محکم مثل استخوان فک و دندان است. به همین دلیل، معمولاً از آن برای بررسی کردن وضعیت ریشه دندانها، اختلالات مفصل گیجگاهی، شکل استخوان فک و غیره استفاده می‌گردد.
- به دلیل دوز کم اشعه که در OPG استفاده شده است، روشی مناسب برای کودکان به حساب می‌آید. زیرا خطرات و عوارض جانبی کمتری نسبت به‌عکس cbct دارد.
لینک مفید: مال اکلوژن چیست؟ علل و راهکارهای درمانی
هزینه عکس CBCT دندان چقدر است؟
به طور معمول قیمت عکس CBCT برای هر نیم فک، در مراکز رادیولوژی محاسبه می‌شود. اما به‌طورکلی قیمت عکس CBCT متأثر از عوامل زیر است:
- مراکز مختلف
- کیفیت تجهیزات عکس‌برداری
- منطقه جغرافیایی مرکز رادیوگرافی
هزینه عکس CBCT با بیمه پایه پرداخت نمی‌شود. یعنی هیچ‌کدام از بیمه‌های پایه و خدمات درمانی عکس CBCT را تحت پوشش قرار نمی‌دهند. اما عکس CBCT با بیمه تکمیلی قابل‌پرداخت است و بنا بر سقف تعهداتی که بیمه‌های تکمیلی دارند بخشی از هزینه عکس CBCT دندان را می‌پردازند.
لینک مفید: درمان لبخند لثه ای
کلام آخر
در این مطلب از مطب تخصصی دندانپزشکی دکتر کشکولی با توضیحات کاملی در مورد عکس CBCT به سؤال عکس CBCT دندان چیست؟ پاسخ دادیم. درصورتی‌که باردار هستید قبل از اقدام به رادیولوژی عکس CBCT در مورد عوارض رادیوگرافی دندان در بارداری از پزشک خود کسب اطلاعات کنید. سیستم‌های CBCT که توسط متخصصان دندانپزشکی استفاده می‌شوند، به‌دور شما می‌چرخند و با استفاده از اشعه ایکس مخروطی شکل، داده‌ها را ضبط می‌کنند. در مطب دکتر مونا کشکولی انواع خدمات مربوط به دهان و دندان مانند لمینت دندان، بریج دندان، کامپوزیت دندان، روکش دندان، بلیچینگ دندان و لیفت لثه با تجربه و دانش بسیار و با به روزترین تکنیک های دنیا انجام می شود.
